Dbaj o zdrowie

Przezwyciężenie śmierci w tradycji indyjskiej jest więc ogólnie pojmowane jako długi, często wyczer­pujący proces, przechodzi się bowiem przez cały cykl wcieleń, umożliwionych przez ponowne uro­dzenie. To prawda, że cnotliwe życie może zapew­nić pewną szczęśliwość w niebie, lecz tylko pewne odłamy tradycji uwzględniają błogą nieśmiertel­ność w takim stanie dzięki aktom Boga. Odgrywa tutaj rolę miłość do Boga raczej niż cnota zmarłe­go, działanie karmanu zostaje zniesione przez Bo­ga Wisznu, jak na przykład…

W buddyzmie i adwaityzmie większy nacisk kładzie się na postawy psychologiczne i ro­zumienie. Praktyka umiarkowanej jogi, skierowana do opanowania zmysłowości i do poznania nietrwa- łości świata, może w punkcie kulminacyjnym wy­tworzyć w wyznawcy buddyzmu szczególny stan obojętności, w którym ani sprawy śmierci, ani ży­cia nie zakłócają spokoju. Nie oznacza to negacji świata, gdyż w tej sytuacji wszelkiego pragnienia negacji świata należy się równie obawiać jak prag­nienia jego afirmacji. Dla Siankary…

Ostatecznie jednak człowiek znika za tymi wy­obrażeniami i przyjmuje się, że są one w istocie jedynie konwencjonalnym sposobem ukazania mniej oświeconym, co leży poza granicami świata rzeczywistego. Sam świat, ze wszystkimi jego ra­dościami i nieszczęściami, przyjmuje coś z atmosfe­ry magicznej sztuki. Wyzwolenie jest jakby obu­dzeniem się ze snu; śmierć zaś sama należy do te­go snu.Jeśli jednak droga okaże się uciążliwa, można na niej odpocząć, gdyż ponowne narodziny będą się powtarzać…

Nie jest ona jednak w założeniu fatalistyczna (choć w tradycji indyj­skiej byli nauczyciele ujmujący ją fatalistycznie). Śmierć w każdym wypadku daje się wyjaśnić, choć zawsze istnieje możliwość zmiany kierunku przeznaczenia. Można tego dokonać za życia do­czesnego: dla ogromnej większości nie nadszedł jeszcze czas, aby tego dokonać. Stąd próba prze­zwyciężenia śmierci na wyższym etapie oświecenia równoważy się w tradycji indyjskiej z wielkim rozwojem kultury światowej i pogonią ludzi za codziennymi celami…