PRZEZWYCIĘŻENIE ŚMIERCI

Przezwyciężenie śmierci w tradycji indyjskiej jest więc ogólnie pojmowane jako długi, często wyczer­pujący proces, przechodzi się bowiem przez cały cykl wcieleń, umożliwionych przez ponowne uro­dzenie. To prawda, że cnotliwe życie może zapew­nić pewną szczęśliwość w niebie, lecz tylko pewne odłamy tradycji uwzględniają błogą nieśmiertel­ność w takim stanie dzięki aktom Boga. Odgrywa tutaj rolę miłość do Boga raczej niż cnota zmarłe­go, działanie karmanu zostaje zniesione przez Bo­ga Wisznu, jak na przykład w nauce Ramanudży, czy przez Buddę Amitabhę w mahajanie. Przy braku jednak szczególnej pobożności należy sto­czyć ciężką walkę, by osiągnąć spokój i wtajemni­czenie. W dżinizmie walka ta łączy się z szeroko pojętą ascezą i — w celu zniesienia efektów po­przedniego karmanu — wymaga głębokiego samo- umartwienia.